Regie binnen een geregisseerde setting

Aan het roer, dit doen we allemaal allang toch?! We luisteren naar onze cliënten en geven ze zelf de regie. Het ligt allemaal zo voor de hand en is zo vanzelfsprekend dat het nou niet bepaald een nieuw gedachtegoed is. Echter, we zijn ons vaak niet bewust van wat voor ons vanzelfsprekend is. En dat is waar we met Aan het roer graag verandering in willen brengen: bewustwording van ons eigen denken en handelen in relatie tot de cliënt en het effect dat dit heeft op diens welzijn.

In de lift

Persoonlijk heb ik eigen regie hoog in het vaandel staan. Ik dacht daar ook altijd naar te handelen. Zes maanden geleden startte ik met mijn werk binnen de ouderenzorg en ik vroeg in de lift aan een cliënt naar welke verdieping zij moest en drukte het knopje in. Ik voelde me toen trots… Ik kon iets betekenen, ook al was het maar iets kleins als behulpzaam zijn op dat moment. Toen ik de lift uitstapte, kwam ineens de gedachte op dat dit wezenlijk anders was dan ik gewend was. Niet dat ik nooit vraag naar welke verdieping iemand wil en het knopje niet indruk, maar dan is het meer een vorm van beleefdheid en ervaar ik niet die trots. Hmmm, interessant…waar zit het verschil dan in? Dat antwoord had ik ook niet direct.

In mijn vorige baan binnen de eerstelijns geestelijke gezondheidszorg dacht ik vaak in mogelijkheden in plaats van beperkingen. Ik wilde graag het gezonde stuk in mensen aanspreken, in plaats van hen voor een diagnose of stoornis aan te zien.

Natuurlijk liet ik hierin ook weleens steken vallen, maar over het algemeen was ik er vrij goed in om de regie en verantwoordelijkheid bij de mens zelf te laten. Mijn lijfspreuk was altijd dat ieder de architect is van zijn of haar leven. Ook al brengt het leven je soms veel narigheid waar je geen invloed op hebt, uiteindelijk heb je zelf de keuze hoe je hiermee omgaat en kun je daar wel invloed op uitoefenen. Dit deed ik alleen in een setting waarin mijn cliënten zelf kwamen en gingen en in een eigen woning woonden. En dat is misschien wel waar het verschil in zit.

Regisseren

Het woord regie is afgeleid van regisseren en het verpleeghuis is per definitie een geregisseerde setting, ook al proberen we dat zoveel mogelijk te voorkomen. Maar dit betekent wel dat je binnen een dergelijke setting extra alert moet zijn op behoud van zoveel mogelijk regie voor de cliënt.

Uit onderzoek en ervaringen blijkt namelijk dat het hebben en ervaren van regie het welzijn van mensen bevordert en de zelfredzaamheid vergroot. En natuurlijk is het niet zo dat we dan nu ineens cliënten alles maar zelf moeten laten doen. Als dat kon, dan zouden ze immers niet in De Haven wonen. Maar we kunnen ons wel bewust zijn van de vele keuzes die er op een dag zijn en die we vaak onbewust en goedbedoeld zelf al maken voor de cliënt. Daarin is bewustwording van belang. Goed luisteren naar de cliënt en vragen stellen. Niet standaard elke dag die boterham met pindakaas voorschotelen, maar vragen. En tja, een open vraag kan te complex zijn, maar dan kunnen er bijvoorbeeld twee keuzes gegeven worden. En door vragen te stellen, leer je de cliënt, en de mens die diegene is, beter kennen en dat maakt ons werk in mijn beleving des te leuker.

Confronterend

Inmiddels ben ik ambassadeur van Aan het roer en tot heden vind ik dat hartstikke leuk, maar soms ook ingewikkeld. Aan het roer zet je aan tot reflectie over je eigen denken en handelen en dat kan confronterend zijn. Het kan bijvoorbeeld behoorlijk lastig zijn om de cliënt die soms kan ronddwalen en de weg niet kan terugvinden toch te laten gaan, wetende dat dit bepaalde risico’s met zich meebrengt. Dit kan veel van je verdraagzaamheid vragen en dat kost energie.

Tegelijkertijd geeft het weer megaveel energie wanneer de cliënt dan stralend terugkomt en na verloop van tijd blijkt dat het prima gaat. En persoonlijk merk ik dat cliënten me daar echt in kunnen verbazen en er vaak meer mogelijk is dan ik had verwacht. Maar er zijn ook cliënten waarvan je het soms wel overneemt… vanuit de gedachte dat je ze niet geeft wat ze vragen, maar wat ze nodig hebben. En ook dat is in mijn beleving oké, zolang er maar bewuste afwegingen hierin gemaakt worden. En dat is dus het doel van Aan het roer: bewustwording. Hoe bewust ben jij?!

Judith de Graaf-Korlaar, psycholoog